tehafütü'l felasife ne demek?

Tehâfütü'l-Felâsife (Filozofların Tutarsızlığı)

Tehâfütü'l-Felâsife, İslam filozofu Gazali'nin (1058-1111) yazdığı, İslam felsefe tarihinde önemli bir yere sahip olan eseridir. Gazali bu eserinde, İslam dünyasında yaygın olan Yeni Eflatunculuk etkisindeki filozofların (özellikle İbn Sina ve Farabi) görüşlerini eleştirmektedir.

Eserin temel amacı, felsefenin aklî yöntemlerle kesin bilgiye ulaşabileceği iddiasını çürütmektir. Gazali, filozofların savunduğu bazı metafiziksel ve teolojik konuların akıl yoluyla kanıtlanamayacağını, bu konularda kesin bilgiye ulaşmanın ancak vahiy yoluyla mümkün olabileceğini savunur.

Eserde Ele Alınan Başlıca Konular:

• Alemin Kıdemi (Ezeliliği) Sorunu: Gazali, filozofların alemin ezelî olduğu yönündeki görüşünü reddeder ve alemin Allah tarafından yaratıldığını savunur.
• Allah'ın Cüz'îleri Bilgisi: Filozofların, Allah'ın cüz'î olayları (tek tek olayları) bilemeyeceği yönündeki görüşünü eleştirir. Gazali, Allah'ın her şeyi bildiğini savunur.
• Haşr ve Cisimlerin Dirilişi: Filozofların, cismani dirilişi (haşr) reddeden veya farklı yorumlayan görüşlerini eleştirir. Gazali, ahirette cisimlerin de dirileceğine inanır.
• Nefsin Bekası: Gazali, ruhun ölümsüzlüğü konusunu felsefi argümanlarla desteklemeye çalışır, ancak filozofların bu konudaki yaklaşımlarını eleştirir.
• İmkan Alemi ve Zorunluluk: Gazali, Tanrı'nın yaratma eylemindeki iradesinin sınırlandırılıp sınırlandırılmadığı konusunu tartışır.

Tehâfütü'l-Felâsife, İslam düşünce tarihinde felsefe ve kelam arasındaki tartışmaların önemli bir örneğidir ve felsefenin sınırlarını sorgulayan bir eser olarak kabul edilir. Gazali'nin bu eserine karşı, İbn Rüşd tarafından "Tehâfütü't-Tehâfüt" (Tutarsızlığın Tutarsızlığı) adlı bir reddiye yazılmıştır. Bu iki eser, İslam felsefe tarihindeki önemli tartışmaları yansıtmaktadır.